" Hofstede aan de Dreef "
OMSCHRIJVING
De prijsvraag Brood en Spelen, een initiatief van onder andere het College van Rijksadviseurs, heeft als doel om nieuwe innovatieve ideeën en perspectieven voor het platteland een kans te geven. Onze inzending ‘Hofstede aan de Dreef’ omvat een totaalconcept: Een strategie voor het opschonen van VAB-locaties en tegelijkertijd sociale veerkracht te creëren op het platteland. Deze strategie is uitgewerkt binnen een concreet plan, wat als case studie kan dienen voor toekomstige projecten.
De locatie is gelegen in een historisch lint, in kernrandzone van Zundert, op een cultuurhistorische erf. De locatie bestaat uit een voormalige agrarisch bedrijf, de boerderij en Vlaamse schuur hebben cultuurhistorische waarden en zijn aangemerkt als gemeentelijk monument.
Hofstede aan de Dreef is een totaalconcept waarbij duurzaam wonen, recreatie, educatie en natuur met elkaar gecombineerd zijn op één locatie. Om tot realisatie hiervan te komen worden elders binnen het buitengebied van de gemeente Zundert overtollige agrarische gebouwen gesloopt. Dit gebeurt op locaties die op dit moment op slot staan: Vrijkomende Agrarische Bebouwing (VAB) locaties. Het totaalconcept (alle meerwaarde) verantwoordt de woningen en overige functies. In 2018 werden de winnaars bekend gemaakt en mochten wij samen met de initiatiefnemers de prijs in ontvangst nemen. Op dit moment is het plan nog in ontwikkeling.
Hofstede aan de Dreef is een woonvorm waarbij mensen in de leeftijd van 55 jaar en ouder met elkaar op één boerenerf wonen. Het is een toekomstbestendige woonvorm voor de nieuwe generatie vitale ouderen. Men woont gezamenlijk op het platteland, met een ruime aanwezigheid van groen en natuur. Het programma binnen het totaalconcept ‘Hofstede aan de Dreef’ omvat:
- 5 wooneenheden (waarvan 1 beheerderswoning) in de voormalige boerderij
- 7 wooneenheden nieuwbouw
- Ontmoetingsruimte/landwinkel/ondersteunende horeca
- 12 tijdelijke Tiny Houses (50% niet-recreatief (bijv. spoedzoekers)/50% recreatief/opstart concept)
Achter het boerenerf komt een professioneel aangelegde tuin die toegankelijk is voor het publiek. De tuin achter het boerenerf wordt een natuurlijke tuin, aansluitend aan de dreef en de boerderij. Biodiversiteit staat centraal in de tuin, daarom komen er verschillende struiken in allerlei vormen en maten, grootgroen, afgewisseld met gras-, dier en waterpartijen. Ook komen er perken met bloemenmengsels en een houtwal met insectenhotels erin en zal een gedeelte van de tuin ingericht worden tot moestuin, met “vergeten” groenten en fruitbomen. Daarnaast is de tuin een educatie- en inspiratieplek voor iedereen die geïnteresseerd is in tuinieren en de werkzaamheid van de natuur. Scholen, verenigingen en groepen kunnen langskomen voor een educatief lesprogramma op maat over de groei en bloei van flora en fauna en lessen over de natuur.
Tot slot bevinden zich in de tuin 12 Tiny Houses, een nieuwe woonvorm. Dit zijn kleine huisjes van 40 m² verborgen in de houtwal rondom de tuin. In deze huisjes kan men tijdelijk verblijven, met een maximum van 1,5 jaar. Door in de huisjes te verblijven is de totale beleving van in de natuur zijn en geïnspireerd raken door groei en bloei compleet. De minimale woonoppervlakte van het huisje is tevens leerzaam en inspirerend voor degene die er verblijft.
Het plan heeft een maatschappelijke meerwaarde. Door het totaalconcept van ‘Hofstede aan de Dreef’ ontstaat er meer sociale cohesie in de gemeente Zundert. Mantelzorg wordt met het concept gestimuleerd, bewoners dragen zorg voor elkaar. Door het “hofjes” concept zullen deze mensen minder snel naar een verzorgingstehuis gaan, dit reduceert maatschappelijke zorgkosten. Daarnaast wordt de eenzaamheid onder ouderen op het platteland beperkt , het perceel wordt gedeeld met verschillende doelgroepen (o.a. de bewoners van de Tiny Houses).
Door de aanwezige tuin binnen ‘Hofstede aan de Dreef’ wordt een verbinding gemaakt tussen de doelgroepen. De mix van doelgroepen (van jong tot oud) draagt bij aan de sociale cohesie. Jarenlang opgedane kennis en kunde over tuinieren en biodiversiteit wordt overgedragen en geborgd door de educatie die in de tuin plaatsvindt. Sociale cohesie in de gemeente wordt vergroot. Mensen ontmoeten elkaar door een gedeelde interesse, dit vergroot de sociale contacten van mensen.
Het concept heeft een voorbeeldfunctie voor de maatschappij in het creëren van woningen dichtbij de dorpskern die passend zijn bij de nieuwe generatie ouderen, komend van het platteland en jonge mensen die in rust wonen en recreëren. De verschillende doelgroepen versterken elkaar, door een ideale mix van jong en oud in een verbindende samenstelling: de tuin.
In het kader van het vitaal platteland draagt het plan ‘Hofstede aan de Dreef’ bij aan het gehele buitengebied van Zundert.
Leefbaarheid op het platteland wordt bevorderd door het creëren van doorstroom op het platteland. Ouderen hoeven hierdoor niet meer te lang in hun oude leefomgeving te wonen omdat er een alternatief is: het eigen huis verkopen. Na de toepassing van de sloop worden bestemmingen ‘VAB’ in één bestemmingsplanwijziging omgezet naar bestemmingen ‘wonen’ (= beter verkoopbare woningen). De locatie zelf wordt getransformeerd van een vervallen monumentale VAB-locatie naar een bloeiende plek waar behoud is van het gemeentelijk monumentale pand, historie en groen.
Er komt meer aandacht en kennis over duurzaamheid en de natuur in algemene zin. Biodiversiteit in het gebied verhoogt, de grond wordt door de jaren steeds meer vruchtbaar en de natuur herstelt zich na jaren als landbouwgrond gefungeerd te hebben. Door meer aandacht en kennis voor duurzaamheid en de natuur in algemene zin zal de wereld milieuvriendelijker ingericht worden. Daarnaast is er aandacht voor biologisch eten, dit heeft op langere termijn een positief effect op de gezondheidszorg.
De exploitatie van de tuin biedt werkgelegenheid in de gemeente Zundert. De tuin heeft een voorbeeldfunctie voor de gemeente Zundert.